Bizmut Nedir?
Bizmut, lisedeki periyodik cetvelden hatırlayacağımız bir element. Ancak sadece bir yarı metal olarak öğrendiğimiz Bizmut’un olağanüstü güzel kristal yapısı ve yanardöner rengi ile herkesi büyüleyen, bilinmeyen birçok özelliği var.
Bizmut Elementinin Kimyasal Özellikleri
- Periyodik cetveldeki sembolü “Bi”
- Bizmut bir yarı metaldir.
- Atom numarası 83’dür.
- Atom ağırlığı 208,98’dir.
- Yoğunluğu 9,78 gr cm3’tür.
- Erime noktası 271,5 derecedir.
- kaynama noktası 1564 derecedir.
Periyodik cetvelin 5-A grubunda yer alır. Bulunduğu grubun son elementidir. Periyodik tablodaki en ağır kararlı metaldir. Rengi ve görünüşü ile diğer metal elementlerden farklıdır. Parlak, büyük ve kırılgandır. Sertliği 2.5’tur ve kolaylıkla kırılabilir. Yumuşak bir metaldir.
Bizmut doğada nadir de olsa saf olarak bulunabildiği gibi Bizmut Sülfür ya da Bizmut Oksit gibi bileşikler halinde de bulunabilir. Bizmut genelde kalay, kurşun ve bakır cevherleri ile birlikte bulunur. Saf bizmuta ulaşılması için bu metallerin ayrıştırılması gerekir.
Bizmut oldukça ilginç özelliklere sahiptir. Yarılanma ömrü çok uzundur ki bu milyarlarca yıl sürebilir. Su gibi bizmut ta donarken yani katı hale geçerken genleşir ve kütlesi artar. Bilim adamları zehirli metallere benzeyen özellikleri olmasına rağmen toksik olmadığını söylüyor.
Bizmut bugün ilaç sanayinden endüstriye birçok alanda kullanılan enteresan bir element. Özellikle mide rahatsızlıkları için üretilen ilaçlarda yer aldığı belirtiliyor. Ayrıca endüstride otomatik kapı düzenekleri, elektrik sigortaları, yangın dedektörleri,akrilik boyalar, plastikler, kozmetik ürünler (özellikle sedef görünümlü ruj, far benzeri renkli rünler), özel yapıştırıcılar, seramik, porselen, cam, radyografi, lehimler, plazma ekranlar, diskler gibi birçok alanda kullanılır.
Bizmut’un Tarihçesi
Tarihi Antik çağlara kadar uzanan Bizmut’un Mısır, Roma, Çin ve Asya medeniyetlerinde kullanıldığına dair bilgiler elde edilmiştir. İnkalar döneminde bıçak yapımında kullanılmıştır. İlk bulunduğu zamanlarda kurşun ve kalay gibi metaller ile karıştırılmıştır ancak resmi olarak Alman keşiş Basil Valentine tarafından 1450 yılında tanımlanmıştır.
1753 yılına gelindiğinde ise Claude François Geoffroy tarafından kalaydan daha ağır bir metal olduğu ve kurşun formu olmadığı tespit edilmiş, önce wissmuth, sonradan bisemutum isimleri verilerek zaman içinde bizmut (bismuth) ismini almıştır.
Bizmut Kristali
Bu kadar kimyasal ve tarihi bilgiden sonra Bizmut kristaline gelebiliriz. Kendisi çok estetik görünümlü, yanar döner renkli, düzgün ve bir o’kadar ilginç geometrik şekillere sahip kristal yapısı ile ilgi çekiyor. Boyutuna göre fiyatı oldukça yükselebiliyor.
Kristal yapısı rombohedriktir. Nadir bulunan kristalleri genellikle düz altıgendir. Piyasada satışı olan Bizmut kristallerinin çoğu laboratuvar ortamında eritilerek yapılır. Erime noktasına kadar ısıtılan Bizmut, çeşitli işlemlerden sonra soğutulur ve fotoğraflardaki kristal yapıya kavuşur. Bizmut kristalleri çok sayıda renk yansıtır. Isıtıldığında yüzeyinde kahverengimsi sarı renkte bir oksit tabakası oluşur. Oksit tabakası ne kadar kalın olursa renklenme o’kadar farklı renklerde olur. Buda gökkuşağı görünümünü sağlar. Bizmut kristallerinin merdiven basamaklı yapısı ise, dış kenarlarındaki büyüme oranının, iç kenarlardan daha yüksek olmasından kaynaklanır.
- Metaller arasında en zor mıknatıslanan metaldir. Mıknatıslara karşı dirençlidir.
- Elektrik ve ısı iletkenliği düşüktür.
- Katılaştığında ve soğurken genleşir ve hacmi büyür.
- Oda sıcaklığında ve havada kararmaz.
- Havada mavi alevle yanar, sarı renkli oksit dumanları verir.
Bizmut Faydaları ve Zararları
Bizmut etkileri fazla olan bir elementtir. Faydaları olabildiği gibi kontrolsüz kullanıldığında, fazla maruz kalındığında zararlarıda olabilir.
Bizmut tuzları, sindirim sistemi bozuklukları, yaralar ve enfeksiyonların tedavisi için bazı ilaçlarda kullanılır. Bazı egzama türlerinde de toz formu uygulanır. Bu tedaviler kesinlikle doktor kontrolünde ve doktor bilgisi dahilinde uygulanır.
Uzun süre aşırı oranda bizmut elementine maruz kalan kişilerde zihin bulanıklığı, hafıza kaybı, koordinasyon eksikliği, eklem ağrıları ve kalp rahatsızlıkları görülebilir.
Bizmut çok zayıfta olsa Radyoaktiftir.
Bizmut en fazla Bolivya, Çin, Peru, Meksika, Japonya, İspanya ve Kanada’da bulunur. Çoğunlukla kötü görünüşlü cevherlerde oluşur ve dikkat çekmez ancak işlem gördükten sonra görünümü göz alıcı ve ilgi çekici, parlak kristal şeklini alır.
