Lületaşı

1

Lületaşı Nedir?

Ülkemizde Eskişehir Taşı olarakta bilinen Lületaşı, diğer dillerde Meerschaum ve Sepiolite olarakta isimlendiriliyor. Sepiolite (sepiyolit) olarak adlandırılmasının sebebi Lületaşı’nın bir sepiyolit türü olmasıdır.

Lületaşı Özellikleri

Lületaşı temelde magnezyum ve silisyum minerallerinden oluşan, çeşitli hidrotermal etkilerden sonra başkalaşım geçirerek oluşan bir kayaçtır. Bu kayaç çağımızda ilk kez 19. yüzyıl’da Alman mineralog Ernst Friedrich Glocker‘in dikkatini çekmiştir ve onun tarafından Sepiolite olarak adlandırılmıştır. Sepiolite ismi mürekkep balığının yunanca ismi olan ‘sepion’ kelimesinden gelmektedir. Ayrıca yazımızın başında da belirttiğimiz gibi Almanlar bu taşa ‘Meerschaum’ (deniz köpüğü) ismini de vermişlerdir.

Sertlik derecesi 2-2,5 arasında olan Lületaşı, hafif ve gözenekli bir yapıdadır. Yere düştüğünde kırılmaz ancak suya bırakırsanız kolay dağılabilen bir yapıdadır. Ateşe dayanıklı bir taştır. Parçalanmaz ancak ısı gördükten sonra renginde değişim görülür. Lületaşı nikotin ve suyu emer yani absorbe eder. Bu sebeple daha çok pipo yapımında kullanılan bir taştır. Yumuşak bir yapıda olması sebebiyle kolay işlenir ancak kullanırken dikkatli olunmalıdır. Lületaşı mikroskobik boyutlarda kristal yapıya sahiptir. Kristalleri düzensizdir. Çok ince gözeneklere sahip beyaz bir dokusu vardır. Saydam olmayan opak bir görünüşü vardır.



Lületaşı kuyular kazılarak çıkarılır. Toprak zemininden kayaca ulaşana kadar dik kuyular kazılır, kayaç bulunduktan sonra ise yatay olarak ilerlemeye devam edilir ve Lüle taşı çıkarılır.

Lületaşı oluşumu gereği yer altında ıslak halde bulunur. Bünyesindeki bu nem bulunduktan sonra temizlenmesinde, sonrasında işlenmesinde büyük kolaylık sağlar. Bu sebeple Lüle taşı tercihen nemli iken işlenir ve sonrasında kurumaya bırakılır. Lüle taşı kuruduktan sonra hem direnç kazanır hemde hafifler.  Ancak kuruduktan sonrada işlenmesi mümkündür. 

Arkeolojik bulgulara göre Lületaşı’nın aslında en az 5bin yıl öncesinden bu yana bilindiği ve kullanıldığı tespit edilmiştir. Ülkemizde ise 300 yıldır biliniyor ve kullanılıyor. Ülkemizde Eskişehir Taşı olarak bilinmesinin sebebi ise dünyadaki kaliteli Lületaşı rezervlerinin büyük oranda Eskişehir’de olması ve bu şehrimizin Lüle taşı işlemeciliğinde ilerlemiş olmasıdır. Lületaşı ve benzer minerallere aynı zamanda Yunanistan’daki bazı adalarda, Çek Cumhuriyeti, Fransa, İspanya, Fas ve ABD’de rastlanmıştır. Ticari olarak işlenebilir, kaliteli Lületaşı yataklarının neredeyse tamamı Eskişehir ilimizde bulunur.

Lüle taşı bir Sepiyolit türüdür demiştik. Sepiyolit kayaçları iki farklı tipte bulunmaktadır. Bunlardan birinci tür ülkemizde Eskişehir yöresinde ve Konya-Yunak civarında bulunan “Lületaşı (meerschaum)” dır. Diğer tür ise “endüstriyel sepiyolit” olarak adlandırılan “sedimanter sepiyolit” lerdir. Bu oluşumlara, Ankara-Polatlı güneyi, Eskişehir-Sivrihisar güneyi ve Eskişehir-Mihalıççık batı alanında rastlanmaktadır. 



Lületaşı Kullanım Alanları

Lüle taşı bugün süs eşyası ve özellikle pipo yapımında kullanılmaktadır. Isıya dayanıklı olması, kolay işlenebilmesi ve nikotini emmesi de Pipo üretiminde kullanılmasının diğer sebeplerindendir. Ayrıca Lüle taşı’nın pek çok sanayi dalında iyi bir emici, filtre, yalıtım ve dolgu malzemesi olması sebebiyle kullanımı vardır.  Bunların yanısıra Lüle taşı sanatsal faaliyetlerdede kullanılır. Yüksek kaliteli, büyük ebatlarda Lüle taşı oyma ile sanat eserleri haline getirilir, daha ufak ebatlardaki Lüle taşları ise, broş, kolye, iğne, tespih ve bilezik yapımında kullanılmaktadır. Lüle taşı önceleri tamamı ihraç edilerek Avrupa’da işleniyordu. Ancak günümüzde yetişmiş Eskişehirli ustalar tarafından işlenmektedir. Ülkemizdeki Lüle taşı işlemeciliği Cumhuriyet döneminde oldukça teşvik edilmiş ve gelişmiştir.

Lületaşı Faydaları

  • Tiroid bezlerinin düzenli olarak çalışmasını sağlar. 
  • Hafızayı kuvvetlendirir, etkili düşünmeyi sağlar,
  • Alzheimer riskini azaltır, 
  • Cildi güzelleştirir, 
  • Kötü kolesterolden korur, 
  • Vücuda giren ağır ve zararlı metallerden korur. 
  • Bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur. 

Künye

Sertlik

2-2,5

Özgül Ağırlık

0,98

Kimyasal Formül ve Grubu

Mg4Si6O15(OH)2 6 H2O

Renk

Beyaz, Krem Rengi

Çıkarıldığı Yerler

Eskişehir

 



Önceki İçerikMercan (Coral)
Sonraki İçerikKuka Nedir?
Bilgin
2004 yılından bu yana gerek mesleki gerekse hobi olarak Doğal Taşlara ilgi duyuyor ve bu konuda yerli ve yabancı kaynakları araştırarak bilgi ediniyorum. Edindiğim değerli ve yarı değerli taşlar hakkındaki bilgi birikimini 2012 yılında yazıya dökmeye karar verdim. Basılı bir kitapta toplamaktansa online platformda olması daha faydalı olur diye düşündüm ve degerlitaslar.gen.tr websitesi kuruldu. :)

1 Yorum

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

9 − seven =